فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامه ایران
نویسندگان
چکیده
فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان های عامیانه، مَتَل ها، چیستان ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینه تمام نمایِ سنت ها، دانسته ها، باورها، منش ها، و ارزش های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه ها و عللِ موجبه آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بین طبقات و قشرهای مختلف جامعه، از پایینترین مراتب گرفته تا بالاترین مدارج، رواج تام دارد.[i] وسعت و شدت شیوعِ این دو عارضۀ بزرگ اجتماعی، تا حدود زیادی، معرف و نشانۀ شیوعِ روحیات اجتماعی نامطلوبی از قبیل «مسئولیتناپذیری»، «خود منزّهبینی»، «واقعگریزی»، «فریبکاری»، و امثال آن است که غالباً و عمدتاً جنبۀ ناخودآگاه دارند. بدیهی است که این روحیات و عوارضِ بیمارگونه یکباره و یک شبه پدید نیامدهاند و ریشههایی دیرینه و عمیق در تاریخ تحولات اجتماعی جامعه ما دارند؛ هر چند، سرعتِ فوقالعادۀ شیوع آن ها در سالهای اخیر، بنفسه، موضوعی شایان تأمل و نگران کننده است.[ii] در این مقاله، تلاش شده است مظاهر و جلوههای این دو مفهومِ اساساً روانشناختی در فرهنگ عامۀ ایران و نیز در برخی پاره فرهنگهای منطقهای و قومی آن، ردیابی و برای هریک شواهد کافی جستوجو و ارائه شود. برای این منظور، نخست تعریف و توضیح مختصری از دو مفهوم مزبور ذکر و سپس به اِحصای موارد و شواهد آن ها در فرهنگ عامه پرداخته شده است. [i]. در روانشناسی، «فرافکنی» و «توجیه» از جملۀ مکانیسمهای دفاعی defense mechanisms و عوامل تعدیل کننده و تثبیت کنندۀ خودکار روانی self-stabilizers به شمار میروند، مشروط بر این که از حد طبیعی و عادی فراتر نروند و حالتِ نابهنجار، افراطی، و بیمارگونه به خود نگیرند. [ii]. برای درکِ گسترۀ شیوع این دو عارضۀ اجتماعی در جامعۀ کنونی ایران، کافی است فقط طی یک روز، تعداد دفعاتی را که شخصاً مرتکب فرافکنی و یا توجیه شدهایم و نیز مواردی را که در گفتهها و رفتارهای دیگران، از مردم عادی کوچه و بازار گرفته تا دولت مردان و اصحاب رسانه ها و غیره، شاهد آن ها بودهایم، احصا کنیم.
منابع مشابه
فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامة ایران
فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان های عامیانه، مَتَل ها، چیستان ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینة تمام نمایِ سنت ها، دانسته ها، باورها، منش ها، و ارزش های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه ها و عللِ موجبة آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بین...
متن کاملفرافکنی و توجیه (دلیل‌تراشی) در فرهنگ عامة ایران
فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان‌های عامیانه، مَتَل‌ها، چیستان‌ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینة تمام‌نمایِ سنت‌ها، دانسته‌ها، باورها، منش‌ها، و ارزش‌های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می‌توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه‌ها و عللِ موجبة آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل‌تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بی...
متن کاملبررسی نقش فولکلور (فرهنگ عامه) در توسعه گردشگری ایران
برنامه ریزان اجتماعی عقیده دارند که بدون درک فرهنگی صحیح از جوامع به لحاظ تمایزات و تشابهات میان آنان نمی توان برنامه ریزی صحیحی در جهت جذب جهانگرد و توسعه صنعت گردشگری به عمل آورد. امروز یکی از اثرگذارترین منابع برای جذب جهانگردان برخورد فرهنگی مناسب و تکیه بر مناسبات فرهنگی خاصی بویژه فولکلور یا فرهنگ عامه است. فرهنگ عامه به مثابه یکی از منابع غنی سرمایه فرهنگی ایران می تواند به عنوان یک فرصت...
متن کاملزبان جادو در فرهنگ عامه
”جادو“ به معنی عام واژه، به مجموعة گسترده‌ای از آداب و کنش‌های زبانی اطلاق می‌شود که بخشی از جامعه با توسل به آن‌ها به طور مستقیم یا به واسطة عاملان می‌کوشند برای دغدغه‌های زندگی خود پاسخی بیابند. ارزش بررسی مجموعه آثار عامیانه‌ای که از دورة صفوی به زبان فارسی منتشر شده است، در این است که ما را با عوامل هراس و نگرانی‌های بخش وسیعی از جامعة ما آشنا می‌سازد. چاره‌جویی‌های غریب برای رویارویی با طی...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
جامعه پژوهی فرهنگیجلد ۳، شماره ۱، صفحات ۹۷-۱۲۱
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023